Het leven van explosieven detectiehonden

We hebben al een aantal verhalen over bijzondere honden met jullie gedeeld en ze liggen ons allemaal na aan het hart, maar geen van onze Paw-Stories had zoveel gevaar in de lucht, als dit verhaal. Het gaat over explosief materiaal, het gaat over werken in crisisgebieden, het gaat over leven op de grens, letterlijk en figuurlijk: in deze Paw-Story willen we je graag laten kennismaken met explosieven detectiehonden. 

László Kovács en Szandra Dalia zijn hondentrainers in Hongarije die explosieven detectiehonden trainen. We spraken met hen en kregen een overweldigend inzicht in de wereld van explosieven detectiehonden. Explosieven opsporingshonden zijn mentaal sterk, hebben een uitstekende fysieke conditie en een blindelings vertrouwen in hun menselijke partner. Samen sporen ze gevaarlijke stoffen op, die meestal goed verborgen zijn en een gevaar vormen voor mensenlevens. Maar kijk zelf maar naar de ongelooflijke explosieven detectiehonden en hun fantastische prestaties.

Wat zijn de opdrachten van explosieven detectiehonden? 

Explosieven detectiehonden zijn speciaal getrainde honden die explosieven kunnen opsporen. Een explosief bestaat niet alleen uit één component, maar meestal uit verschillende componenten die met elkaar zijn gecombineerd. De explosieven detectiehond kan elk afzonderlijk bestanddeel waarop hij getraind is, detecteren. Hij herkent dus niet alleen de complexe geur van een enkel explosief, maar kan ook de hoofdbestanddelen afzonderlijk detecteren.

Onder de opdrachten hoort het doorzoeken van gebieden op gevaarlijk materiaal. Of het nu gaat om open buitengebieden, complexe binnengebieden, mensen, bagage, vracht en elk type transportvoertuig op het land, op het water of in de lucht – explosieven detectiehonden kunnen overal worden ingezet. 

Wat moet een explosieven detectiehond kunnen? 

Tijdens hun werk moeten explosieven detectiehonden in staat zijn om alle afleiding van buitenaf uit te schakelen en zich alleen te concentreren op hun zoektocht. 

Deze vaardigheid vereist van de hond een extreem goed reukvermogen, sterk ontwikkelde combinatievaardigheden, eigen denkvermogen en het vermogen om beslissingen te nemen. De geleider, d.w.z. de mens in het team, kan het misschien niet eens zijn met wat de hond in deze situatie doet. Hij moet daarom "blindelings" vertrouwen op zijn 4 potige teamgenoot, want hij kan niet ruiken of waarnemen, wat de hond waarneemt. 

De hond moet mentaal sterk zijn en een bovengemiddelde conditie hebben, omdat hij op plekken komt, waar maar weinig mensen kunnen komen. Extreme werkomstandigheden voor de hond en zijn begeleider zijn niet ongewoon. Transport per helikopter, een technische aanvlieglocatie in de bergen of inzet met parachute - dit soort extreme situaties moet een explosieven detectiehond in een speciale eenheid probleemloos onder de knie krijgen. 

Natuurlijk zijn er ook minder "extreme" taken. De fysieke belasting van een diensthond op een postkantoor of luchthaven is aanzienlijk lager, maar de mentale belasting is allesbehalve licht.

Kan elke hond worden opgeleid tot explosieven detectiehond? 

Het kiezen van de juiste hond is een complex testproces, omdat niet elke hond geschikt is voor deze taak. Het begint soms met een onderzoek van de ouders of oudere voorouders. Goede genetische kenmerken voorspellen al een zeer goede trainbaarheid in de toekomst - maar er zijn natuurlijk geen garanties. 

Maar het kan ook anders: in veel honden sluimert een talent en met de juiste training kan het aan het licht worden gebracht. Gemengde rassen, maar ook honden uit asielen, zijn net zo geschikt, als ze datgene hebben, wat belangrijk is om als explosieven detectiehond te werken.

Belangrijk in elk geval: de hond moet een extreem hoge motivatie hebben, wat zich vooral uit in een eindeloze speelvreugde. Natuurlijk moet hij, vanwege de hoge werkbelasting, in zeer goede fysieke conditie zijn. Fit zijn is niet genoeg. Vanwege de langdurige, regelmatige werkbelasting worden de honden onderworpen aan grondige, uitgebreide gezondheidsonderzoeken, voordat ze worden toegelaten tot de trainingsprogramma's. Als hier afwijkingen in worden vastgesteld, dan kunnen de honden niet worden toegelaten tot het trainingsprogramma.

Zijn er hondenrassen die bijzonder geschikt zijn om explosieven detectiehonden te worden? 

Of er echt hondenrassen zijn die bijzonder geschikt zijn voor dit werk is discutabel, aangezien er verschillende factoren zijn die hierbij een rol spelen. Er kan een fundamenteel onderscheid worden gemaakt tussen een single purpose dog (explosive detection dog) en een dual purpose dog. De single purpose dog wordt alleen gebruikt voor een specifiek bereik, zoals het opsporen van explosieven. De dual purpose dog kan een verscheidenheid aan stoffen opsporen, waaronder drugs en tabak of kan ook worden gebruikt als waakhond. 

Natuurlijk kan het een voordeel zijn als een hond voor verschillende opdrachten kan worden ingezet, vooral als de type opdrachten elkaar overlappen. Maar stel je voor dat je een explosieven detectiehond hebt die ook is getraind in bewakings-/beschermingswerk. Kunnen we 100% uitsluiten, dat als deze hond gefrustreerd raakt bij het zoeken naar explosieven, omdat hij niets kan vinden, d.w.z. geen gevoel van voldoening ervaart, hij zijn gedrag niet omschakelt naar een zelfbelonend mechanisme van bewaken? Wanneer deze hond begint te grommen, omdat hij gefrustreerd is of omdat er vreemden in de buurt zijn, dan kan dit de hele missie doen mislukken en het hele team in gevaar brengen. Deze hond kan ook een risicofactor zijn in de civiele sector - stel je voor dat hij de menigte controleert bij een groot evenement. Als de hond geen duidelijk onderscheid kan maken tussen "ik zoek hier naar explosieven" en "ik bewaak hier", dan kan hij een gevaar vormen op het evenement. 

Toch moet worden vermeld dat verschillende hondenrassen ook verschillende "talenten" hebben. Terwijl een jachthond alleen maar hoeft te leren waar hij naar moet zoeken, moet een herders- of waakhond eerst leren zoeken. Jachthonden moeten ook getraind worden, maar hun genetica geeft hen veel nuttige eigenschappen, die het werk van de trainer gemakkelijker maken.

Is er een minimum- of maximumleeftijd om met de opleiding tot explosieven detectiehond te beginnen? 

De minimumleeftijd is een zeer ruim begrip. Idealiter worden honden vanaf de eerste minuut getraind, natuurlijk op een speelse manier en met een aan de leeftijd aangepaste werkbelasting. Deze training staat bekend als vooropleiding. Hier moet de trainer zorgen voor een balans tussen instinct en gebruik van het zenuwstelsel, omdat anders het zenuwstelsel van de hond dreigt "af te branden". Dit kan duidelijk worden op een leeftijd van 1 tot 1,5 jaar - de hond blijft doen wat hij heeft geleerd, maar de passie en het plezier in het werk verdwijnen uit zijn ogen, omdat de motivatie en interesse afnemen door overbelasting. Dit moet koste wat het kost worden vermeden.

Met de getrainde hond kan dan worden gewerkt zolang zijn gezondheid en mentale conditie dat toelaten, meestal tot hij 8-9 jaar oud is. Daarna gaat hij met een welverdiend, gelukkig pensioen.

Welke invloed heeft een gezond dieet op de training van een explosieven detectiehond? 

Een slechte voeding kan veel verborgen trainingsproblemen veroorzaken, zowel fysiek als mentaal. László Kovács had veel te verduren tijdens zijn diensttijd. Tot de meest opvallende voorbeelden behoorden chronische oorinfecties of regelmatige maag- en darmproblemen. Hoe kan een hond zijn volledige potentieel bereiken als hij constant kampt met diarree, jeukende oren of maagpijn? Voeding beïnvloedt de hond niet alleen fysiek, het kan ook een negatieve invloed hebben op zijn gedrag. Concentratie en stressbestendigheid kunnen afnemen als de hond bijvoorbeeld constant wordt geplaagd door buikpijn. Het onderwerp van gezonde en soortspecifieke voeding is daarom belangrijk op alle werkgebieden met explosieven detectiehonden - alleen gezonde honden worden in eerste instantie toegelaten tot de training en de juiste voeding legt de basis voor een langdurige gezondheid. De honden zijn actief en worden regelmatig getraind - hun voeding moet daarom vol goede energie en voedingsstoffen zitten, zodat ze op de lange termijn goed kunnen presteren.

Hoe lang duurt het om een explosieven detectiehond te trainen? 

Voorgetrainde honden maken meestal kennis met het trainingssysteem als ze ongeveer een jaar oud zijn. Basistraining duurt ongeveer zes maanden, met dagelijkse trainingssessies. 

De eerste fase van de training richt zich op speels zoeken, getint met Pavloviaanse associatietechnieken, binnen het bereik van klassieke conditionering. 

De volgende fase gaat over het ontwikkelen van combinatievaardigheden en passieve signalering. Passief signaleren betekent zitten, liggen, staan, elke impliciete handeling - oftewel, een impulsief, aangeleerd gedrag. De hond mag nooit het trainingsobject pakken, ernaar blaffen of krabben, want later, in het echte leven, zal de hond werken met explosieven, die explosief kunnen zijn. Elke schok kan een detonatie teweegbrengen, dus passief signaleren is iets wat de hond onder de knie moet krijgen. 

Op de leeftijd van 2 tot 2,5 jaar wordt de hond dan een alledaagse metgezel en kan hij op bijna alle gebieden worden gebruikt. Training vindt minstens 3-4 keer per week plaats, inclusief rust, beweging, spel en socialisatietijd. Gespecialiseerde, extreme taken vereisen natuurlijk langere trainingsperioden.

Wat is de typische procedure voor het trainen van een explosieven detectiehond? 

De training is gebaseerd op speelse motivatie met een balletje en af en toe een beloning. Het succes van het zoekwerk hangt af van de talloze en gevarieerde trainingslocaties en uitrusting. Dit vereist veel reizen en op pad zijn om de hond veel verschillende plaatsen en natuurlijk geurpatronen te laten zien.

Op de hondenschool van László en Szandra is het mogelijk om een basistraining te volgen. Als deze manier van werken bevalt, kunnen geïnteresseerden hun training op verschillende manieren voortzetten. Ze kunnen dan deelnemen aan testen en wedstrijden, die vaak elementen bevatten die zijn nagebootst uit echte werksituaties voor de deelnemers. Er is dus een algemene basistraining en daarna is specialisatie mogelijk. 

Eén ding mag bij dit alles niet vergeten worden: Om efficiënt te kunnen trainen is het noodzakelijk dat de honden in contact komen met synthetische en originele geurmonsters (d.w.z. potentieel explosieve materialen) - want je kunt ze niet leren zoeken naar een geur die ze niet eens kennen. Alleen al om deze reden bepalen de wettelijke voorschriften van een land het kader waarbinnen de training van een explosievenhond überhaupt kan plaatsvinden. 

Wie mag een explosieven detectiehond leiden? 

De selectie van een geschikte hondengeleider is complex en vereist een professionele kwalificatie. Een explosievenexpert moet honderden apparaten herkennen en hun zeer gedetailleerde werkingsprincipes en kenmerken leren. Ook de psychologische belasting mag niet worden verwaarloosd, aangezien de hondengeleider en explosieven detectiehond in de toekomst zullen werken waar anderen vluchten. 

Een serieuze explosieven detectiehondengeleider die met toewijding werkt, accepteert dat hij zijn eigen leven en dat van zijn partner moet riskeren terwijl hij zijn werk doet.

Er zijn echter verschillende andere soorten hondengeleiders, en hun niveau van training, motivatie en inzet kan sterk variëren. 

Welke kwalificaties moet een trainer hebben om een explosieven detectiehond te trainen? 

Er is geen standaard voor de geschiktheid van explosieven detectietrainers - elk land heeft een ander professioneel protocol. 

In elk geval moet professionele ervaring de beslissende factor zijn om te bepalen wie zo'n functie kan vervullen. De begeleiding en ervaring van de trainer garanderen de kwaliteit en professionaliteit van het uitgevoerde werk. De kwaliteit van de training kan uiteindelijk bepalen wie van een missie naar huis kan terugkeren en wie niet, want we moeten niet vergeten dat er in dit beroep beslissingen op leven en dood moeten worden genomen. 

Een goede instructeur moet blijven leren om zijn kennis aan te passen aan een veranderende wereld. Er is bijvoorbeeld een groot verschil tussen een oorlogsgebied en een land in vrede en verschillende gebieden vereisen verschillende kennis. Dit geldt zowel voor de officiële als de civiele sector, bijvoorbeeld als het gaat om het werken bij high-profile sportevenementen.

Gebruik in de civiele sector 

Het HEDDtech team op de National Football League Frankfurt Games 2023 

De uitstekende socialisatie van de honden van het HEDDtech team (Hungarian Explosive Detection Dogs) was een van de belangrijkste kwalificaties in hun laatste opdracht, die hen naar de NFL (National Football League) Frankfurt Games in Frankfurt bracht. De honden hadden dienst op de locaties en controleerden ook de persoonlijke handbagage van de NFL-spelers. Deze missie bevatte een aantal extreme elementen die zowel de hond als de geleiders onder grote mentale en fysieke druk zetten. Tijdens dergelijke missies mag de hond niet grommen naar de spelers of zich op een andere manier agressief gedragen. De hond mag ook niet worden afgeleid door de menigte - hij moet blijven snuffelen en zich concentreren op zijn werk.

Werken op de grens

Het HEDDtech team in Afghanistan 

Als onderdeel van hun militaire dienst in Afghanistan bracht het team donaties en voedsel naar een afgelegen dorp. Voor elke missie moesten het gebied, de gebouwen, de voertuigen en de mensen worden gecontroleerd. Tijdens deze missie had de explosieven detectiehond "Mandy" zelfs een persoonlijke bodyguard die verantwoordelijk was voor haar bescherming. De bodyguard was een beschermende soldaat die Mandy goed kende en elke beweging van haar in de gaten hield. Ze moest inschatten of een situatie veilig of te gevaarlijk was en deze informatie vervolgens delen met Mandy's handler, die haar dienovereenkomstig begeleidde.

Tijdens deze missie deed zich een interessant incident voor: Mandy had haar werk al gedaan en was met een hospik aan het spelen toen ze plotseling onder een gepantserde troepentransporter verdween. Zelfs toen de stuiterbal naar haar werd gegooid, kwam ze niet onder de transporter vandaan en er hing meteen spanning in de lucht. Mandy was duidelijk aan het signaleren "er is hier iets mis". De Duitse herder werd internationaal erkend als een hond met een uitzonderlijk talent en het was duidelijk dat ze geen "verkeerde signalen" zou geven. Er was dan ook grote bezorgdheid dat ze misschien een magnetische bom of iets dergelijks onder de troepentransporter zou hebben gedetecteerd. Er was geen controlehond voor deze taak. De troependrager werd verschillende keren gecontroleerd en er werd niets gevonden. Als tegencontrole werd Mandy toen gevraagd om de andere troepentransporters te controleren - ook die signaleerde ze.

Na een grondig onderzoek van alle transporters bleek dat er een technisch probleem was, waar Mandy op wees ook al was ze er nooit op getraind. 

De missie in Afghanistan laat goed zien hoe sterk de speciale vaardigheden van explosieven detectiehonden als Mandy zijn ontwikkeld. Mandy zelf is helaas inmiddels overleden na haar welverdiende pensioen vanwege haar leeftijd en kon de laatste jaren van haar leven gelukkig doorbrengen omringd door haar familie, samen met László.

Erkenning

We willen László en Szandra bedanken dat ze de tijd hebben genomen om met ons te praten over hun honden en hun werk. Explosieven detectiehonden zijn indrukwekkende atleten en we waarderen het zeer dat we zo'n diepgaand inzicht konden krijgen in de spannende wereld van deze explosieven detectiehonden.